Ülkemizde son yıllarda en öne çıkan kuruluşlardan biri de; “Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.” Gerek merkez gerek taşrada, bütçe imkânlarıyla geniş yelpazede sosyal yardımlar gerçekleştirerek, toplum kesimlerine hizmet üretiyor. Dezavantajlı gruplar başta olmak üzere, kadınlar, şiddete maruz kalan kadınlar için sosyal hizmetler veren, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, illerde de Müdürlükleri aracılığıyla çok önemli görevleri yerine getiriyor.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Şiddeti Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM), kadınların ve beraberindeki çocukların, maruz kaldıkları her türlü şiddetten korunması, gereken tedbirlerin alınması, kadına yönelik şiddetin önüne geçilmesi ve nedenlerinin araştırılması için hizmet veriyor. Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM), 7 gün 24 saat, şiddet mağduru kadın ve çocuklarının her türlü ihtiyaçlarına destek sağlıyor.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Burdur İl Müdürlüğü Şiddeti Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM), biriminde görevli Şube Müdürü Pınar Doğan, (ŞÖNİM)’in ilimizdeki hizmetlerini gazetemiz Muhabiri Muhammet Fatih Başcı’ya anlattı. Doğan, şiddete maruz kalan vatandaşların ŞÖNİM'lere doğrudan ya da Emniyet, Jandarma ve diğer kurumların aracılığıyla başvurabileceğini belirterek, ALO 183 Sosyal Destek Hattı'nın da bu konuda yardım verdiğini kaydetti.
ŞÖNİM’in kuruluş amacına değinen Doğan, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun gereği açılan ŞÖNİM’in, şiddet olgusunun nedenleri, varlığı ve sonuçlarıyla tek elden ve çok yönlü mücadele edilebilmek amacıyla kurulduğunu söyledi.
ŞÖNİM’in kuruluş amacı nedir?
ŞÖNİM’in şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan kadınlara, çocuklara, aile bireylerine ve tek taraflı ısrarlı takip mağdurlarına karşı tedbirler sunuyor.
Şiddet önleme çalışmalarını tek kapı sistemi ile yedi gün yirmi dört saat esasına göre yürüten merkezde, kadının ekonomik, psikolojik, hukuki ve sosyal olarak güçlendirilmesine odaklı faaliyetler yürütülüyor. ŞÖNİM’lerin şiddetin önlenmesi bakımından bilinçlendirme ve yönlendirme, korunan kişilere destek sağlanması bakımından mağdur desteği ve danışmanlık hizmetlerinin yanı sıra şiddet uygulayana yönelik rehabilitasyon ile mağdurların topluma entegrasyonunu sağlayıcı tedbirleri geliştirme görevleri de bulunuyor.
Muhabirimiz Fatih Başcı’ya konuşan Doğan, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
"Can güvenliği riski olan veya olması düşünülen kadınlarımıza öncelikle yardımcı olmaya çalışıyoruz"
“Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü'müze bağlı Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi Müdürlüğü'müz şiddetin önlenmesi ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirlerin etkin bir biçimde uygulanmasına yönelik güçlendirici ve destekleyici danışmanlık, rehberlik, yönlendirme ve izleme hizmetleri vererek çalışmalarını 7 gün 24 saat esasına göre yürütmektedir. Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi Müdürlüğü'müz tarafından aile bilgi sistemimiz var oraya intikal eden 6284 sayılı kanun kapsamında tedbir kararlarını incelemekteyiz. Mağdurun ikametine gidilerek mağdura, rehberlik ve danışmanlık hizmeti hizmeti sunmaktayız. Bakanlığımızın Alo 183 Sosyal Destek Hattı ve CİMER'e gelen aile içi şiddet tedbir kararı ve ihbara yönelik gerekli iş ve işlemleri aynı gün içerisinde yaparak İl Müdürlüğü'müze bildirimde bulunmaktayız.
Bize öncelikle fiziksel şiddet olabilir, cinsel şiddet olabilir, psikolojik şiddet olabilir, ekonomik şiddet olabilir, birde bizim ısrarlı takip dediğimiz dosyalarımız oluyor. Israrlı takip dediğimiz şöyle oluyor, Bayanımız o kişiden şikayetçi oluyor. Bu eşi olabilir, erkek arkadaşı olabilir veya herhangi bir bağı olmasa bile karşı taraf tarafından sürekli mesela sosyal medyadan, dışarıda, ikametine gidilerek sürekli bir takip ve açıkçası sürekli olan bir taciz durumu da olabiliyor. Bu tarz durumlarda da illa resmi eşi olmak durumunda değil. Biz bu anlamda da geldikleri zaman yardımcı oluyoruz. Biz geldiklerinde ŞÖNİM hizmetlerimizde şöyle bir şey var. Ev içi şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınlarımız olarak geçiyor. Yani can güvenliği riski olan veya olması düşünülen kadınlarımıza öncelikle yardımcı olmaya çalışıyoruz.
ŞÖNİM'e başvuru şu şekilde, bayanımız direk bize gelip başvuruda bulunabilir, ilgili kurum ve kuruluşlara ulaşarak yapabilir, yetkili makam tarafından verilen koruyucu ve önleyici tedbir kararlarına istinaden gelebilir, üçüncü kişinin ihbarıyla bize ulaşabilir, Cumhuriyet Savcılığı, kamu kurum ve kuruluşları, meslek kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ve Sivil Toplum Kuruluşlarının ihbarıyla da bize gelebiliyorlar.
"Merkez'de, Bucak'ta ve Gölhisar'da sosyal hizmet merkezlerimiz var"
2020 yılı itibariyle şöyle bir şey var. Kadınlara ulaşımda artık Aile Çalışma ile birlikte tabiki Emniyet'imiz, Jandarma'mız ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarımızda yönlendirme yapabiliyorlar. Hizmet çeşitliliğimiz çoğaltılmış durumda. Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri zaten başlıca koordinasyon merkezi. Kadın konuk evlerimiz var, sosyal hizmet merkezlerimiz var. Mesela Burdur'da Merkez'de, Bucak'ta ve Gölhisar'da sosyal hizmet merkezlerimiz var. Buralarda bizim irtibat birimlerimiz var. İritbat birimlerimize de ulaşıldığı zaman onlarda aynı yönlendirme ve desteği sağlayabiliyorlar. Emniyet ve Jandarma'nın aile içi şiddet ile mücadele büro amirlikleri var. Adalet Bakanlığı'mızın Adliye'de adli destek ve mağdur hizmet müdürlüğü bulunmakta. Burdur'da henüz yok ama 31 ilimizde de Aile Destek Merkezleri oluşturuluyor. Bu biraz daha bayanlarımızın eğitimleri için örneğin KOSGEB gibi düşünebilirsiniz. Orada bayanlarımıza hibe, ciro veya bu anlamda nerelere yönlendirebiliriz mesleki anlamda bu tarz desteğin sağlandığı bir yer. Tabiki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'ndan da maddi olarak kimi zaman bizde destek almaktayız.
"Şiddete uğramış ya da şiddete uğrama riski bulunan kadınlarımızın işlemlerini aynı gün içerisinde yapmaya çalışıyoruz"
ŞÖNİM'de bayanlarımız geldiği zaman kadın konu evi hizmetimizden yararlandırabiliyoruz. Onlardaki şartımız şu, şiddete uğramış ya da şiddete uğrama riski bulunan kadınlarımıza yerleştirme ile ilgili iş ve işlemleri aynı gün yapmaya çalışıyoruz. Çünkü bunlarda zamanlama çok önemli.
Kadın konuk evimiz fiziksel, duygusal, cinsel, ekonomik ve sözlü istismar veya şiddete uğrayan kadınların şiddetten korunması psikososyal ve ekonomik sorunların çözülmesi, güçlendirilmesi, bu dönemde varsa çocuklarıyla birlikte ihtiyaçlarının da karşılanması suretiyle geçici süreyle kalabilecekleri yatılı sosyal hizmet kuruluşları olarak geçmektedir. Burdur'da 11 kadın, 9 çocuğa hizmet verebilecek bir kadın konuk evimiz bulunmaktadır. Kadınlarımız çocuklarıyla geldiği zaman biz çocuklarımızında kabulunü yapmaktayız. Hizmetimizi bu şekilde vermekteyiz.
"Burdur'da 776 vatandaş ŞÖNİM hizmetinden yararlandı"
İlimiz için şunu söyleyebiliriz. Burdur'da bu yılın istatistiklerine baktığımız zaman 676 kadın, 77 erkek ve 23 çocuk olmak üzere 776 vatandaşımız ŞÖNİM hizmetinden yararlanmış. ŞÖNİM genelde kadın ağırlıklı ama baktığımız zaman aslında 77 erkek de bizden hizmet almış. Bu anlamda bizden destek alabiliyorlar. Çünkü şiddet illa tek taraflı olmaya da biliyor. Karşı taraftan da bu şiddet gelebiliyor. Açıkçası biz şiddetin her türlü işlemini yapıyoruz. Burdur'daki bu rakamlar çok azımsanacak rakamlar değil. Şehrimizde de bu anlamda bir yoğunluk var. Ama can güvenliği riski olarak diğer illere göre biraz daha iyiyiz. Kadın konuk evimizde ise 93 kadın 56 çocuk olmak üzere bu sene 149 tane vatandaşımız hizmet görmüş durumda. Biz koronavirüs sebebiyle şöyle bir şey oluşturduk. Bizim aile izolasyon odalarımız oluyor, 14 günlük. Tabiki biz koronavirüs testi veya darp raporu alıyoruz. Ama kovid testi nedeniyle diğer bayanlarımızı korumak amacıyla 14 günlük ayrı bir odada izolasyon süreci geçiriyor. Daha sonra ortak yaşama alıyoruz. Bu sene böyle uyguluyoruz.
"7/24 WhatsApp uygulaması başladı"
Bizim adli birimler ve kolluk birimleriyle ilgili de şöyle bir bilgi verebilirim. 81 il'de şu an toplam 1005 tane büro amirliği faaliyet göstermekte ve bunun daha da yaygınlaştırılması düşünülüyor. Bu çok önemli bir şey çünkü emniyet ile direk irtibat kurup işlemi daha da hızlandırabiliyoruz. Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri de kurulmuş ve Burdur'da da kurulma aşamasında. Bize vatandaşlarımız nasıl ulaşabilir derseniz Alo 183 Sosyal Destek Hattımız var. Bu salgın sürecinde şiddet mağdurları için hattı daha hızlandırmak amacıyla öncelikle 0 tuşuna basarak herhangi bir sıra beklemeden kişi şikayetini bize aktarabiliyor. Bu sene de 0501 183 0183 iletişim numarasından artık 7/24 WhatsApp uygulaması uygulanmaya başladı. Bu da güzel bir uygulama ve bu senenin yeniliklerinden bir tanesi.
"Kadın Destek Sistemi üzerinden 2020 yılında 45 bin 920 ihbar geldi"
Kadın Destek Sistemimiz var. Bu sistem Emniyet ve Jandarma üzerinden yürütülen bir sistem ama bizde bayanlarımıza indirmesi üzerinden yönlendirme yapıyoruz. Bu sistem yalnızca kadınların uygulamasına açık olan bir sistem, yardım isteme butonu var. O butona bastığı zaman zaten biligileri yüklü olduğu için konumu geliyor. Direk Emniyet'e ve Jandarmaya konumu gidiyor ve 7/24 açık olan bir sistem. İhtiyaç tespiti halinde bakanlığımıza bağlı merkezlerden hizmet almaları için de yönlendirebiliyorlar. Mesela Emniyet gidiyor, bakıyor ve ondan sonra bize yönlendiredebiliyor. Şu an Türkiye'de 2020 yılında indirilme sayısı 545 bin 579 ihbar sayısı ise 45 bin 920. Yani indirilme sayısı oldukça fazla ve çoğu bayanda kullanıma açılmış durumda ve ihbar olarak değerlendiren sayımız da baktığımıza zaman baya çok.
"Adalet Bakanlığı, Jandarma ve Emniyet ile ortak hareket ediyoruz"
Bizim bir tane veri ortak tabanımız var şu şekilde çalışıyor. Adalet Bakanlığı, Jandarma ve Emniyet'ten ortak bir grubumuz var. Oraya mahkeme kararları düşüyor, tedbir akrarları, aile içi şiddet tedbir kararlarımız geliyor. Biz ortak olarak hareket ediyoruz. Mesela bayanımız bize tedbirle ilgili geldiği zaman nasıl bir durumu var, nasıl düzeltilebilir, nerelere yönlendirilebilir bu anlamda da yardımcı olmak istiyoruz. Bazen boşanma aşamasında olabilir, hukuki destek almak için gelebiliyor. Biz hukuki destek açısından neler yapabileceği gibi bilgiler veriyoruz. Ekonomik açıdan kendisini nasıl güçlendirebileceği yönünde de bilgiler veriyoruz. Özellikle bu anlamda bize İŞKUR çok yardımcı oluyor. Bayanımız bazende ekonomik anlamda güçlenmek istediğini söyleyebiliyor. Mesleki eğitim ve iş kulubü eğitimleri var. Bu tarz yönlendirmelerimiz de var.
"İyi yönlendirme yapabilsin diye eğitim veriyoruz"
ŞÖNİM özellikle eğitim anlamında da desteklemeye çalışıyor. Eğitim ile hem resmi kurumlarımızdaki hasta personellerimizi öncelikli olarak tuttuk daha sonra vatandaşımıza da bu şekilde ulaşabileceğini düşünüyoruz. Bakanlığımızın sadece kendi kapsamında yapabileceği bir şey olmadığını düşünüyoruz. Bu anlamda er ve erbaşlarımıza eğitim veriyoruz. Geldikleri zaman aile kavramı, 6284 nedir, nasıl davranması gerekir, böyle bir durumla karşılaşırsa nerelere yönlendirme yapılabilir gibi, kolluk görevlilerimize din görevlilerimize, İl Müftülüğümüz ve mahalle muhtarlarımıza eğitim veriyoruz.
Mahalle muhtarlarımıza özellikle eğitim veriyoruz ki bizim ulaşamadığımız yerlere onlar da ulaşsın. Biliyorsunuz köylerde kadınlarımız muhtarlara daha önce ulaşabilirler. O yüzden daha iyi yönlendirme yapabilsin diye eğitim veriyoruz.
Bizim amacımız şiddetin önüne geçmek için geniş çaplı bir farkındalık oluşturulması gerektiğini, artık böyle bir olaya tanık olduğumuz zaman neler yapabileceğimizi bilmemizi, eğer kendimiz buna uğradıysak nerelere başvurabileceğimizi, hemde hızlı bir şekilde başvurabileceğimizi göstermek için yapılan bir eğitim. 25 Kasım'da da aslında bunu tüm Türkiye'de de bir farkındalık oluşturalım ki biraz daha bilinçlendirmemiz artsın istedik. Gördüğümüz kadarıyla da gerçekten uygulama anlamında da çok iyiyiz. 25 Kasım'da da bayanlarımız baya ilgiliydi ve bu ilgiden de memnun kaldık.
"Burdur'da şikayetlerin çoğunluğu fiziksel şiddet"
Burdur'da bize gelen şikayetlerin çoğunluğu fiziksel olarak geliyor. İkinci sırada ise psikolojik şiddet geliyor. Psikolojik şiddet, tartışma esnasında argo kelimelerin kullanılması. Bu sadece tartışma esnasında olmayabilir evlilik sürecinde süreklilik arz eden durumlarda psikolojik şiddet olarak giriyor. Artık hani bayanımız dayanamayabiliyor. İlk tartışma sonrasında gelenlerde var ama sürekli bu şiddete uğramış kişiler daha çok geliyor. O zaman o psikolojik şiddet olarak geçiyor.
"Şiddet sonrası eşine geri döünüşlerde olabiliyor"
Şiddet gören kadınlarımız danışmanlık hizmeti sonrasında şuna da karar verebiliyor. Eşine geri dönüşlerde olabiliyor. bu dönüşler tabiki kişinin tamamen kendine kalan bir şey oluyor. Ama biz o anlamda gerekli desteği ve yönlendirmeyi yapmaya çalışıyoruz. Tabiki can güvenliği riski olmamak kaydıyla. Can güvenliği riski olduğu zaman zaten o ayrı değerlendiriliyor. Yani kadın konuk evimizde barındırıyoruz, gizlilik işlemleri oluyor, o ayrı bir kısım.
"Boşanma süreci ve sonrasında da desteklerimizi sürdürüyoruz"
Boşanma süreci danışmanlığımız da oluyor. Şimdi mesela boşanmak için karar verebiliyor ve bu süreçlerde sıkıntılar çıkabiliyor ya biz o zaman aile danışmanlığı veya boşanma süreci danışmanlığı tavsiyesini veriyoruz. Çünkü çiftler belki durumlarını tekrar gözden geçirebilir, boşanma sonrasında da çocuklar içinde bu anlamda hizmet verilebiliyor. Yetişkinlerde ben artıık bu anlamda bir şey istemiyorum dediği zaman tabi onun üzerine o anlamda gidemiyorsunuz. Ama mesela bu anlamda yardım istediği zaman, devam etmek istiyorum dediği zaman bizde bu anlamda desteğimizi sürdürüyoruz.
"Erkekler'de şiddet görebiliyor"
Erkeklerde şiddet görebiliyor. Erkek fiziksel değil ama psikolojik şiddet görüyor genelde. Mesela eşi ile sürekli tartışmalar, tartışma sonrasında eşi evden gönderebiliyor. Bu tarz şikayetlerde gelebiliyor. Veya maddi ve ekonomik olarakta aynı şey olabiliyor. Aklımıza ilk fiziksel şiddet gibi geliyor ama her zaman ilk fiziksel şiddet olmuyor. Bazen psikolojik şiddet de uzun sürdüğü zaman gerçekten insanı yıpratan bir şey. Böyle gelen erkeklerimiz de oluyor. Öfke kontrolü için gelenlerde oluyor, destek alamk isteyenler oluyor. Bu anlamda biz burada Halk Sağlığı Müdürlüğü'müz ile birlikte çalışıyoruz. Öfek kontrolü için gelen kişi eğer kendiside kendini kontrol altına almak istiyorum, tedavi görmek istiyorum dedikleri zaman biz oraya da yönlendirme yapıyoruz. Süreci takip ediyoruz. Aslında şiddetin her türlüsü bize başvurabiliyor. Çözüm bulabildikten sonra her türlü yardımcı olmaya çalışıyoruz. Önemli olan karşımızdakine o bilinçlendirmeyi yapabilmek, onu kendisinde oluşturabilmek çok önemli. Yetişkin bireyler olduğu için öncelikle bunu yapmaya çalışıyoruz.”
■ M. Fatih BAŞCI
