Türkiye'de yeni tip koronavirüs (KOVİD-19) salgını tehdidi ile mücadele kapsamında yaklaşık üç aydır uygulanan bazı sınırlandırmaların, kısıtlamaların bir çoğu 1 Haziran 2020 tarihi itibariyle  gevşetiliyor. 'YENİ NORMAL, KONTROLLÜ SOSYAL HAYAT' olarak adlandırılan bu yeni kademeli normalleşme sürecinde "MASKE - SOSYAL, FİZİKSEL MESAFE KURALI ile TEMZİLİĞİN - HİJYENİN" önemine dikkat çekiliyor... 1 Haziran’da çok sayıda alanda kısıtlamalar kaldırılıyor. Halk sağlığı uzmanları vaka sayısının artmaması için uyarılarda bulundu. Kovid-19 salgını nedeniyle getirilen kısıtlamaların büyük bölümü 1 Haziran’dan itibaren kaldırılacak. Restoranlar, kafeteryalar, müzeler, ören yerleri, plaj ve havuzlar açılacak. Şehirlerarası seyahat kısıtlaması kaldırılacak. Kamuda esnek çalışma sona erecek, 1 Haziran itibarıyla kamuda personeli normal iş hayatına geri dönecek. Tüm bu normalleşme adımlarının tüm ülkede aynı anda atılıyor olması halk sağlığı uzmanlarını endişelendiriyor. Uzmanlar, normalleşme sürecinde bilimin ışığından daha fazla yararlanılması uyarısında bulunuyor. TEST ALGORİTMASI DEĞİŞMELİ Prof. Dr. Sarp Üner / Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü  "Alışveriş merkezlerinin ve kuaförlerin açılması için 11 Mayıs erkendi. Yanlış bir başlangıçtı. O zamandan bu zaman vaka sayımız hâlâ bin küsurlarda. Geçen üç haftalık zamanda test sayımız da azaldı. O günlerde günlük 35 bin civarı test yapıyorduk. Son dört gün yapılan test ortalaması 24 bin. Oysa normalleşme için çok fazla teste rağmen düşük vaka sayısına sahip olmamız gerekiyordu. Sağlık Bakanlığı’nın test algoritmasını değiştirmesi gerekiyor. Sağlım gözüken, belirtisi olmayan hastalar bulunup tecrit edilmeli. Belirti göstermeyen hastaları bulamıyoruz. Bunlar bulaştırmaya devam ediyorlar. Eylül, ekimde daha şiddetli şekilde ikinci bir dalga beklememizin nedeni de bu. Sağlık çalışanlarına, emniyet mensuplarına, vefa ekiplerine, kurye gibi çok sayıda kişiyle temas eden risk grubuna test yapılmalı. Şehirlerarası yolculukta otobüs ve yüksek hızlı trenler yüzde 50 kapasite ile çalışacak. Ancak uçaklarda buna yönelik bir karar yok. PARÇALI MESAİ Kamu personelinin işe başlaması için de erken. Buna bağlı olarak kreşler açılıyor. Personelin bir bölümü toplu taşıma kullanacak ve işyerlerine gittiklerinde bir arada çalışacaklar. Toplu taşımadaki yoğunluğu önlemek amacıyla mesai saatlerinde değişikliğe gidilmeli. Herkes sabah 8’de işe başlamayabilir. İşletmelerin, taksilerin, toplu taşıma araçlarının uyması gereken kurallar belirlendi. Bu kurallara uyum iyi denetlenmeli. Bütün bunlar riski azaltır ama yok etmez. Vatandaşın da kaçınması gerekir. Vatandaş kapalı alanlardan, kalabalık ortamlardan kişilerle temastan kaçınmalı, maske kullanmalı, yakın mesafede bulunmamalı ve ellerini su ve sabunla en az 20 saniye sık sık yıkamalı. ENFEKSİYON ANADOLU’DA YAYILABİLİR Prof. Dr. Gül Ergör/ Dokuz Eylül Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı  Kısıtlamaların yavaş yavaş kalkması gerekiyordu. Aniden birçok alanda kısıtlama kaldırıldı. Hangi kısıtlamanın kaldırılmasının hangi sonuca neden olduğunu anlamak zor olacak. Bütün bu adımlar onar gün arayla atılmalıydı. Ankara, İstanbul ve İzmir için seyahat kısıtlamasının kaldırılması, restoran ve kafelerin açılması konusunda erken davrandık. Yazlıklara gidenler için, Anadolu için önlem alınmalı. Enfeksiyonun başka illere yayılma riski var. Rize’ye gidenlere test yapıldı. Diğer şehirlerde de bu tür önlemler alınıyor mu? Önlemlerin tamamı açıklanmadığı için kaygı duyuyoruz. Vaka sayısında artışlar olacak. Temaslı takibi iyi yapılabilirse ve zamanında önlem alınırsa sonucu etkiler. Artık 65 yaş üstü ve 18 yaş altını evde tutmaları doğru değil. Bu noktadan sonra insanlara güvenmek gerekiyor, tepki oluşuyor. Kuaförlerin açılması riskliydi. Vaka sayısının 10 gündür binin altına düşmemesi bu açılımın sonucu olabilir. Ama sadece bir adım değil, birçok adım aynı anda atıldığı için sağlıklı çıkarım yapamıyoruz. SOĞUK İLLER RİSK ALTINDA Melike Yavuz/ Bahçeşehir Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı  Kısıtlamaların kaldırılmasında vaka yoğunluğunun en yüksek olduğu illerin en geç açılması gibi aşamalı bir plan olmalıydı. Her bir açılımın sonuçlarının bilimsel olarak değerlendirilebilmesi için topluca değil de adım adım ilerlenmesi gerekiyordu. Vaka sayıları aratacaktır, 10 günlük bir süre içinde bu adımların sonuçlarını göreceğiz. Şehirlerarası kısıtlamanın kaldırılması İstanbul’daki virüs yoğunluğunun illere dağılmasına neden olabilir. Karadeniz, Doğu Anadolu, Orta Anadolu halen soğuk. Bu bölgelerde vaka yoğunluğu artabilir. Kreşlerin açılması, çocuklar açısından değil ama kronik hastalığı olan ebeveynler açısından riskli. Çocuklar, belirti göstermeden bu hastalığı geçirebiliyorlar. Ebeveynlerin kronik hastalıkları varsa, çevrelerinde 65 yaş üstü bireyler varsa onların kendilerini koruması gerekiyor. DURAKLARDAKİ YOĞUNLUĞA DİKKAT Toplu taşıma araçlarına maskesiz binmemek gerekiyor. Bu araçlar bir süre daha yüzde 50 kapasite ile çalışacaklar. Ancak duraklardaki yoğunluğa karşı da tedbirli olunmalı. İşe gitmek gibi zorunlu bir neden yoksa, akraba ziyareti veya gezmek için toplu taşıma araçlarına yönelmemek gerekiyor. Daha çok iktisadi nedenlerle kısıtlamalar kaldırıldı. Ekonomik canlanmaya ihtiyaç var. Ancak normalleşme adımlarının bilim insanları ile birlikte değerlendirerek adım adım atılması gerekiyor. KURALLARA UYUM DENETLENMELİ Prof. Dr. Mehmet Ceyhan/ Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Bütün dünya gibi biz de karanlık bir odada kapıyı arayıp bulmaya çalışıyoruz. Kısıtlamaları kaldırmak için standart bir değer yok. Bu adımlar, mutlaka risk taşıyor. 32 bin aktif vaka var. 320 bin kişi virüsü taşıyor. Bu ortamda kısıtlamaları kaldırdığınız zaman daha dikkatli olmanız gerekiyor. Kurallar belirlendi. Bu kurallara uyumun denetlenmesi gerekiyor. Herkes maske takar ve sosyal mesafeye uyarsa tedbire gerek kalmaz. Herkesin kurallara uyması gerekiyor. 65 yaş üstü de bir buçuk metreye dikkat edip maske kullanırsa el hijyenine dikkat ederse onları da dışarıya çıkarabilirsiniz. Toplu taşımada da mesafe kurallına uyulmalı, gerekmedikçe klima kullanılmamalı, herkes maskesini düzgün takmalı. Aksi halde otobüs içinde birçok kişiye bulaşabilir. Ortak kullanılan alanların sık temizlenmesi gerekiyor. 14 GÜNLÜK KARANTİNA Dr. Akif Akalın/ Halk Sağlığı Uzmanı Tedbirlerin kaldırılması için çok erken. En başından bu yana 14 günlük tam karantina uygulanması gerekiyordu. Bu uygulanmadığı sürece hafta sonu çıkış yasağı ya da üç dört günlük bayram tatili ile soruna çözüm getirmiyor."